Dat data steeds belangrijker wordt in de bouw valt niet te negeren. De efficiëntie die de juiste informatie op de juiste plek kan geven hebben we hard nodig in een tijd waarin arbeid schaars is en de uitdagingen groot. Maar dan moet data wel goed kunnen worden uitgewisseld tussen partijen in de keten, geeft Martijn Carlier aan. Hij is van DigiGO, dat de afspraken voor datauitwisseling regelt.
‘Wij maken niet de handige applicaties die bouwers kunnen gebruiken. Dat laten we over aan die slimme mensen die daar goed in zijn.’ Maar wat is dan het belang van DigiGO? Zij zorgen ervoor dat er goede afspraken worden gemaakt over hoe de data wordt ingevoerd en aangeboden. Het is niet zichtbaar voor de gebruiker, maar onmisbaar voor een goede data-uitwisseling en dus ook onmisbaar voor die mooie en handige applicaties die er gelukkig steeds meer komen.
Drijvende kracht achter digitalisering
De druk neemt toe, en dat voelt iedereen. ‘Door de krapte op de arbeidsmarkt moeten we dingen met minder mensen gaan doen’, zo begint Carlier aan de bekende opsomming van uitdagingen in de bouw. ‘Maar je wilt ook nieuwe mensen aantrekken, jonge mensen die digitaal vaardiger zijn. Daarnaast is er nog allerlei nieuwe regelgeving en regelgeving die er nog aankomt. Zoals de Wkb, energieprestatie, Richtlijn Duurzaamheid, de CSRD. Je moet data hebben om aan te tonen wat je hebt gedaan en iedereen moet dus data gaan leveren.
Tegelijk moet heel Nederland verbouwd worden. Er moeten woningen worden gebouwd, tunnels en bruggen gerenoveerd, het energienetwerk moet worden uitgebreid voor de energietransitie. ‘En dat allemaal tussen nu en 2030, dat is een enorme opgave. Het wordt echt lastig om meer met minder mensen te doen. Je lost dat ook echt niet op door te proberen meer mensen aan te trekken, want dat doet iedereen. Dus je moet het hebben van meer efficiëntie. Voor de ontwerp-, bouw- en techniek betekent dat bijvoorbeeld dat je het voortaan in één keer goed moet doen.’
Verspilling
Er wordt namelijk echt heel veel tijd verspild en dat is heel inefficiënt, vindt Carlier. ‘We kunnen ons dat niet meer veroorloven nu arbeid zo schaars is.’ Een voorbeeld is de samenwerking tussen architecten, aannemers en installatiebedrijven. ‘Op zich zijn die verschillende bedrijven goed gedigitaliseerd. De processen gaan digitaal, de bestellingen en facturen ook. Maar uitwisselingen tussen die partijen in de keten, dat blijkt niet zo goed te lopen. Data wordt vaak in een model aangeboden dat vooral op intern gebruik is toegespitst en dat anderen dus niet kunnen gebruiken.’
Daardoor verloopt de samenwerking veel minder soepel dan mogelijk zou zijn als informatie makkelijk tussen de bedrijven kon worden uitgewisseld. ‘Het zou heel veel schelen als ieder van tevoren aangeeft welke informatie ze nodig hebben. Dan kan de ander daar rekening mee houden met het indelen van de data. Daarbij kan het alleen al gaan over het geven van namen aan bepaalde mapjes in Sharepoint. Technologisch is dat helemaal niet zo ingewikkeld. Maar voor die afspraken moet je de tijd nemen. Dat is wat wij doen. DigiGO wil het digitaal samenwerken in de gebouwde omgeving bevorderen en wij richten ons op de hele keten.’
Lange en complexe ketens
Om informatie te laten stromen door de hele keten moeten er heel goede afspraken worden gemaakt. ‘Dat is het gezamenlijke belang waar wij voor zijn opgericht.’ DigiGO krijgt daar middelen voor van partijen als Bouwend Nederland, Techniek Nederland, NL Ingenieurs, RWS, Het Rijks Vastgoedbedrijf, maar ook van provincies en gemeenten. ‘Er moet dan ook heel veel gebeuren, want de ontwerp-, bouw- en technieksector is heel erg versnipperd. Ketens zijn lang en complex, er werken immens veel verschillende partijen aan mee. Het is ook een heel grote sector. Bovendien hebben bouwwerken een lange levenscyclus. Informatie moet over 50 jaar nog beschikbaar zijn bij de renovatie van een gebouw.’
Informatie moet met zo min mogelijk poespas en zo efficiënt mogelijk kunnen worden uitgewisseld, stelt Carlier. Daarvoor moeten er volgens hem slimme oplossingen bedacht worden, maar die kunnen er niet komen als de partijen die ze moeten maken geen vertrouwen hebben in de basis. Tegelijk is er voor individuele partijen in de keten geen echte drijfveer om op eigen kracht te veranderen. ‘Ik ga niet zover om de ontwerp-, bouw- en techniek een heel traditionele sector te noemen, maar het is wel een sector met een heel lange traditie. We kunnen wel wat en we hebben intussen ook al heel wat neergezet zonder die digitalisering. De noodzaak om het te gaan aanpakken ontbreekt daardoor.’
Vertrouwen in standaarden
De rol van DigiGo is dat ze een neutraal platform bieden tussen de schakels in de keten. Het is een plek waar afspraken gemaakt kunnen worden voor samenwerking, vertelt Carlier. ‘Bij het maken van die afspraken baseren we ons op praktijkkennis van de partners. Het is dus de community zelf die de standaarden ontwikkelt.’ De standaarden worden daarnaast bijgehouden en verder ontwikkeld. ‘Werkgroepen kijken periodiek of de standaarden moeten worden bijgewerkt.’
Dat de standaarden op een centrale neutrale plek zijn gemaakt geeft het vertrouwen dat nodig is. ‘Als wij een standaard naar buiten brengen, weet je als gebruiker of als softwareontwikkelaar dat die afspraak is gezien door verschillende partijen. Je kunt de standaard dus met gerust hart gebruiken als basis voor software die bedrijven in de bouw kunnen gebruiken voor hun data. En dat gebeurt gelukkig steeds meer.’
Bredere missie
DigiGO is in 2015 begonnen als BIM loket. Toen maakte de stichting standaarden voor BIM, wat in feite hetzelfde werk is wat ze nu doen, maar dan op kleinere schaal. Sinds 2018 is de missie breder geworden en gingen ze zich, op aandringen van Bouwend Nederland en Techniek Nederland, bezighouden met het hele digitale stelsel van datauitwisselingen.
Nu wordt het nog breder en staat het project Digivaardig op het punt van start te gaan. ‘Met dat project gaan we organisaties helpen om hun mensen digitaal te laten samenwerken. Daarvoor moet je dingen loslaten die je gewend bent. Je moet gaan zien hoe informatie moet stromen.’
Rekening houden met je partners
Carlier geeft een voorbeeld. ‘Als een architect een 3D model maakt, dan is hij vooral bezig met het ontwerpen van de ruimte, de voorgevel, het zijaanzicht. Hoe komt het eruit te zien, hoe loop je er doorheen. Maar een aannemer kijkt daar anders naar. Die wil heel praktisch weten hoe dingen op elkaar aansluiten, wat de begane grond is en wat de eerste verdieping. Je moet dus betekenissen gaan geven aan de objecten in je model. Je moet niet alleen tekenen in 3D, je moet betekenis modelleren en die betekenis benoemen volgens een bepaalde code. Dan weet een constructeur bijvoorbeeld direct wat een dragende wand is en dat hij daar moet gaan rekenen.
‘Elke partner in elke fase moet rekening houden met andere partners in andere fasen van het proces, zodat ze makkelijk verder kunnen met het model. Daarvoor moeten mensen echt anders gaan werken en dingen anders gaan vastleggen. Je kunt niet meer zeggen: Je ziet toch wat er wordt bedoeld, dat werkt niet meer. Wat vanzelfsprekend was moet je loslaten, waardoor iets anders vanzelfsprekend wordt. Maar dat is moeilijk voor mensen. Toch moet het overal gebeuren, in de tekenkamer, op de bouwplaats, in de communicatie met toeleveranciers. Het is een systematische manier van denken. Digivaardig is er om dat veranderproces te ondersteunen.’
DigiBouw 2024
Om digitale vaardigheid binnen bouwondernemingen verder te stimuleren, organiseert Jaarbeurs in samenwerking met DigiGO DigiBouw 2024. Een 2-daags congresprogramma aangevuld met een expositievloer met bedrijven die de benodigde handvatten kunnen bieden om hier op te versnellen. Nieuwsgierig? Ontmoet DigiGO op 20 & 21 november tijdens DigiBouw 2024.
Bron: Bouw & Installatie Hub
