Bij ieder bouwproject een luxe Porsche de sloot in, dat voorkom je met openBIM

Bouwprojecten kunnen zoveel efficiënter verlopen als informatie vanuit de verschillende disciplines goed op elkaar aansluit, vinden Herwin Voortman en Rob Roef, beiden bestuurslid van buildingSMART Nederland. Daarvoor moet die informatie op een standaard en open manier kunnen worden uitgewisseld, en dat kan met de openBIM-standaarden. Daarmee worden BIM-modellen onder andere makkelijk uitgewisseld en worden fouten of hiaten snel en gestandaardiseerd opgespoord. Dit jaar is door buildingSMART opnieuw een grote stap voorwaarts gezet met een nieuwe standaard.

‘We produceren in de bouw vreselijk veel data’, begint Herwin Voortman, ‘en dat moet je goed managen. Er zijn heel veel 3D-modellen en vaak een veelvoud daarvan aan 2D-tekeningen. Dan heb je vaak nog allerlei versies die in het rond gaan. Voor je het weet raakt data zoek of sluit het allemaal niet meer op elkaar aan. Goed informatie verwerken is dus heel belangrijk voor een project.’ Om dat makkelijker te maken zijn de openBIM-standaarden ontwikkeld.

Open standaard voor BIM

Door toepassing van de openBIM-standaarden, die worden ontwikkeld door buildingSMART International, kunnen BIM-modellen op een standaard manier worden gedeeld. Voor dat delen is allereerst de IFC-standaard ontwikkeld, vertelt Rob Roef. ‘Je hebt heel veel BIM-modelleerprogramma’s die door veel verschillende beroepsgroepen worden gebruikt. Al die programma’s spreken IFC.’

Met behulp van IFC wordt informatie op een makkelijke en gestandaardiseerde manier uitgewisseld tussen de verschillende disciplines in de bouw. Iedereen maakt en deelt namelijk IFC’s met elkaar. Bovendien zijn er in aanvulling op IFC nog meer standaarden ontwikkeld die de samenwerking verder versoepelen.

Allereerst is er de BCF-standaard, waarmee de communicatie heel helder wordt over issues in het model. Als alle IFC-bestanden zijn aangeleverd, worden ze samengevoegd in een 3D-coördinatiemodel, waarop de BIM-coördinator controles uitvoert. Uit die controles blijkt dan of de verschillende IFC-bestanden voor hetzelfde project wel goed op elkaar passen en of er geen tegenstrijdige informatie of hiaten in zitten. ‘Dat is heel hard nodig’, benadrukt Roef, ‘want voor een gebouw worden soms wel tientallen tot wel honderdtallen IFC’s gemaakt, waaruit het totale 3D-model is opgebouwd. Uit de check blijkt dat er bijvoorbeeld een installatiekanaal door een stalen profiel moet. Op die plek passen de IFC’s niet goed op elkaar, en dan is het ook duidelijk wie dat moet oplossen. Die issues worden in een BCF-formaat gestuurd naar de betreffende partijen, die daardoor precies weten wat er mis is. Vervolgens leveren ze nieuwe IFC’s aan met de aanpassingen, die daarna ook weer gecontroleerd moeten worden.’

‘Die stappen herhalen zich wekelijks of tweewekelijks, vanaf de ontwerpfase tot en met de oplevering’, vult Voortman aan. ‘Dus het is essentieel dat de communicatie helemaal helder en transparant verloopt. Daarom is de BCF-standaard zo belangrijk.’

Specifieke uitvraag

Dan is er nog de openCDE-standaard, waarmee het volledige model kan worden gepubliceerd naar de opdrachtgever en waarin dus alle verschillende IFC’s zijn verwerkt tot een groot geheel. En sinds kort is er een nieuwe standaard, helemaal aan het begin van de keten: IDS. Daarmee kan de opdrachtgever of de hoofdaannemer gestandaardiseerd zaken uitvragen. ‘Daar gaan regelmatig dingen fout omdat uitvragen niet specifiek genoeg zijn’, geeft Voortman aan. ‘Heel simpel gezegd, als je een deur uitvraagt, dan kan je daarmee een binnendeur bedoelen, een buitendeur of zelfs een garagedeur. Je moet heel specifiek zijn.’ IDS helpt daarbij zodat je niets over het hoofd ziet wat vanzelfsprekend lijkt.

Met IDS wordt vervolgens nog gecontroleerd of alles is meegenomen zoals het is uitgevraagd in IDS. Roef: ‘Als er er bijvoorbeeld is uitgevraagd dat deuren op een bepaalde etage de property ‘brandveilig’ moeten hebben en blijkt dat niet overal te zijn meegenomen, dan komt dat er direct uit met BCF. De betreffende modeller moet dan een nieuwe IFC aanleveren waarin dit is opgelost.’

IDS bestaat nu een goed jaar en sinds 1 juli is het ook echt een openBIM-standaard.

Kosten voor de zekerheid

Grote bouwondernemingen zijn volgens Voortman en Roef al doordrongen van de voordelen van werken met de standaarden. Maar bij het MKB kan het nog veel beter. ‘Als je openBIM gebruikt kun je sneller leveren, efficiënter werken met minder mensen’, zegt Roef. ‘En heel belangrijk: als iedereen dezelfde taal spreekt, heb je minder faalkosten. Dat moet echt doordringen tot de aannemers in het MKB met 15 man op kantoor.’

Het gaat vooral om het verminderen van faalkosten, maar volgens de twee bestuursleden van buildingSMART gaat het ook over de kosten die worden gemaakt om juist niet te falen. Voortman: ‘Neem het bedrijf dat de fundering komt leggen. Voor die fundering is bijvoorbeeld 11 kuub beton nodig. Maar als er net te weinig in de wagen zit, dan moet er opnieuw worden gereden en dat kost heel veel geld. Dus neemt men voor de zekerheid maar 11,5 kuub mee. Dat gebeurt standaard met alles. Bij bouwprojecten gaat het dan om serieus geld dat wordt verspild. Met IFC kun je heel nauwkeurig hoeveelheden berekenen, en dus kun je die kosten vermijden.’

Porsche de sloot in

‘Als ik bij een bedrijf kom en ik zeg dat ze hier vast geen 15 procent faalkosten hebben, dan begint iedereen aan tafel te lachen’, gaat Voortman verder. ‘Maar eigenlijk is dat natuurlijk helemaal niet grappig. Op deze manier rijd je iedere keer een luxe Porsche in de sloot. Iedereen accepteert dat van zichzelf en het wordt niet als een probleem gezien. Het wordt gewoon op Algemene Kosten weggeschreven.’

Dat efficiënter werken en de lagere kosten zijn heel hard nodig in de bouw, vinden Voortman en Roef. Want de opgave is groot. ‘Als je de hoge faalkosten afzet tegen de toch al hoge bouwkosten en tegen alle mensen die geen huis kunnen kopen, dan zijn de openBIM-standaarden een deel van de oplossing’, zegt Voortman. ‘Ze dragen in ieder geval bij.’

OpenBIM op DigiBouw

Nieuwsgierig naar wat jouw organisatie kan doen met openBIM? Kom in november naar DigiBouw, daar geeft buildingSMART inhoudelijke sessies over OpenBIM-standaarden en het toepassen ervan.